Op-Food-ing: ben jij al een Food-model?

Waarderen van gezonde voeding kan al op jonge leeftijd

Leren en eten doen we allemaal ons hele leven lang. De basis hoe we met gewoontes, normen en waarden omgaan wordt voor een groot deel (onbewust) aangeleerd in je kindertijd. Denk maar aan de gewoontes zoals een koekje bij de thee of popcorn als je naar de bioscoop gaat. Of dat je bij je opa en oma vroeger een bepaald snoepje kreeg die je al 20 jaar bent vergeten, maar als je ze plotseling weer op televisie ziet toch denkt dat ze zo lekker zijn. Kinderen leren grotendeels door imitatie van hun directe omgeving. JIJ bent dus als ouder het grote gezonde voorbeeld van je kinderen. Oeps! Heb ik als ouder al zo vroeg invloed? Jazeker! Het gezin is daarom bij uitstek de plaats om een gezonde lifestyle te starten. 

In de psychologie zijn er verschillende stromingen die zich bezig houden met hoe het gedrag van mensen aangeleerd wordt. De leertheorie van het ‘behaviorisme’ gaat er van uit dat al het gedrag van mensen wordt aangeleerd door de omgeving door middel van straffen, belonen en imiteren (of te wel ‘modeling’). Nee, ‘modeling’ betekent niet de modellen van de catwalk en in de modebladen, maar leren door de voorbeelden die kinderen zien van de mensen dicht om zich heen. Meestal hun ouders. Jij dus!

Heb jij de neiging om na een drukke dag altijd eerst de kast met chips in te duiken voordat je aan het koken begint, dan heb je grote kans dat je kinderen dit later ook gaan doen als ze thuis uit school komen. Schuif jij of je partner altijd je groenten naar de rand van je bord? Dan hoef je niet verbaasd op te kijken als je kinderen dit op een gegeven moment ook gaan doen omdat ze jouw voorbeeld volgen.   

Om het gezonde voorbeeld voor je kinderen te zijn is het belangrijk om stil te staan bij welke functie voeding voor jou heeft en welke emoties het bij jou oproept. Heb je het gevoel dat je jezelf na een baaldag moet verwennen door iets ongezonds?  Zijn groente en fruit voor jou geen lekker tussendoortje en vertel je dit ook (indirect) aan je kinderen?

Hier een voorbeeld van een moeder die met haar zoontje in de speeltuin zat. Het zoontje wilde wat eten en zijn moeder gaf aan dat hij eerst een banaan moest eten en dan wat ‘lekkers’ namelijk een koekje kreeg. Deze moeder geeft eigenlijk het voorbeeld aan haar zoon dat een banaan niet lekker is, maar wel het koekje voor daarna. Onbewust leert deze moeder (door modeling dus) haar zoontje aan dat je fruit wel moet eten, maar dat het minder lekker is dan een koekje en ze verbindt het geven van een koekje ook nog als beloning voor het eten van de banaan. Zoete zaken als beloning voor het gezonde eetgedrag! Een gezonde lifestyle begint bij jezelf als opvoeder en neem de rest van je gezinsleden mee. 

Op-Food-ing tips: 

• Positief stimuleren door het geven van complimenten, aanmoedigingen en beloningen van gedrag heeft een grotere invloed op het aanleren van nieuw gedrag dan straffen en belonen. Als je je bord niet leeg eet krijg je geen toetje, ijsje etc. Voor je het weet ben je in een machtsstrijd verwikkeld en associëren kinderen eten juist met iets negatiefs. Dat was toch zeker niet de bedoeling toen je wilde dat hij of zijn de sperziebonen opat...

• Wees je ervan bewust dat bepaalde voedingsrituelen vaak onbewust aangeleerd worden. Ben jij gewend om ze altijd iets te eten te geven in de auto omdat ze lekker rustig blijven? Dan leer je onbewust dat eten bij autorijden hoort en beginnen ze al te zeuren om eten voordat je bij de auto bent.

• Betrek je kinderen vanaf jongs af aan bij het (bereiden) van eten. Zoek samen met je kind of puber recepten uit, neem ze mee boodschappen doen en zet je peuter om een stoel op veilige afstand en laat ze ‘helpen’ koken.

• Het geven van foodeducatie aan je kinderen. Neem je kinderen mee naar de (super)markt en laat ze de verschillende soorten groenten en fruit zien. ‘Kijk dit is een aubergine, wil jij ook even voelen hoe zacht deze is’. Ik vergeet nooit meer de uitdrukking van mijn tweejarige dochter die aan een rauwe ui rook en tranen haar ogen kreeg. Vervolgens vertelde ze aan iedereen dat je eerst een ui moest bakken omdat je ogen anders ‘au’ doen.

• Ga erop uit met het gezin! Open dagen van boerderijen gaan (waar komen de melk en de eieren vandaan?), de molen om verschillende soorten meel te halen (ja vaak is hier ook spelt-, boekweit- en/of zilvervliesrijst meel te halen), lokale markten of naar de verschillende soorten ‘hippe’ foodfestivals. Lekker genieten van verschillende soorten voedsel die jullie thuis misschien niet zo snel zouden eten. Laat zien dat een healthy lifestyle overal te vinden is.

Tekst: Marjolein Versluis
Marjolein is gedragswetenschapper, moeder van twee dochters, en een liefhebber van healthy foods. Vanuit een geïntegreerde benadering vanuit voeding, psychologie en lifestyle neemt ze haar gezin en Nederland stap voor stap mee voor een gezonde op-Food-ing.