Het is de eerste dag van de opleiding, gehaast komen na negenen nog wat deelnemers binnen… Zelf haalde ik het ook maar op het nippertje, omdat ik op de snelweg een verkeerde afslag nam. Schrik! Warm! Mezelf opvreten in de auto dat ik te laat ging komen op de eerste dag. Dat ging nog net goed (ik was er om een minuut voor negen), maar het duurde even voordat ik rustig zat. En wat zei de docent als eerste? “Ik ben de enige die hier op tijd moet zijn, als jullie te laat zijn, is dat helemaal niet erg. Wat veel erger is, is dat je gaat stressen omdat je te laat gaat komen. En die stress, die kunnen we het beste als eerste afschaffen. Waarom? Ten eerste omdat je in ‘stress-stand’ niet in staat bent om te luisteren en te leren, maar nog veel belangrijker: er een overduidelijke relatie is tussen stress en je gezondheid.”
Gooi af en toe je voeten omhoog
Natuurlijk is stress zinvol als vecht-of-vlucht reactie op een gevaarlijke situatie, zoals oog in oog staan met een leeuw of ander acuut gevaar. Je lijf helpt je daarbij door adrenaline aan te maken, je wordt alert en je energie gaat naar je spieren sturen, zodat je (hopelijk) succesvol kunt vluchten. Dit stress-systeem is zelfregulerend, want – even kort door de bocht – naast de aan-knop (adrenaline) hebben we een uitknop (cortisol) in ons lijf, waardoor de lichamelijke reacties uitdoven, zodra de acute stressor is verdwenen. Op deze snelle reactie op stress is je lichaam dus ingesteld. Al zijn er natuurlijk veel gevallen – zoals ik in mijn auto – waar het dubieus is of het om een acuut gevaar gaat. Ik had het verkeerd rijden ook kunnen accepteren, zonder me zo op te winden.
Maar waar gaat het met stress vooral mis? Het antwoord is: bij chronische stress. Die chronische stress kan natuurlijk komen door een te hoge werkdruk, gebrek aan lichaamsbeweging of langdurige psycho-emotionele stress. Maar evengoed veroorzaakt een menu met veel suikers, zout, alcohol en transvet chronische stress in je lijf. Want weet je wie ook ‘aan’ gaat bij een stressreactie? Je immuunsysteem. En ook dit systeem gaat weer uit met cortisol zodra de stressvolle situatie voorbij is. Bij een te veel aan (chronische) stress schuilt het gevaar erin dat de bijnier uitgeput raakt en geen cortisol meer kan produceren, ofwel: de uitknop doet zijn werk niet meer naar behoren en het immuunsysteem blijft aan, en dan genezen bijvoorbeeld wondjes op je huid niet snel (binnen drie dagen) meer.
Voor de goede orde: het is niet zo dat een ontsteking iets slechts is, integendeel: ontstekingsstofjes zijn in feite de communicator in je lijf, die tegelijk met de adrenaline worden geproduceerd. En die ontstekingsstofjes geven signalen af waardoor de cellen worden geactiveerd die nodig zijn om bijvoorbeeld de heling van een wond te starten. Maar je hebt dus wel cortisol nodig om de uitknop weer in te drukken, zodra de wond is geheeld.
Dit mechanisme van het immuunsysteem aan/uit (en daarmee dus ontstekingen aan/ uit) is een van de werkingsmechanismen waar we veel meer over gaan leren tijdens deze studie. En dan kan ik ook de volgende stelling (die op de eerste dag al werd geponeerd) gedegen onderbouwen: steeds meer studies zeggen dat elke ziekte begint met ‘low grade inflammation’ – ofwel een laaggradige ontsteking – en een immuunsysteem dat hierdoor overdag actief is (normaal gesproken doet het immuunsysteem ’s nachts zijn werk). Die laaggradige ontstekingen leiden niet alleen op korte termijn tot slechte wondheling, maar op lange termijn tot vervelende ziektes als arteriosclerose, metabool syndroom en auto-immuunziekten.
Natuurlijk doe je er goed aan om waar mogelijk chronische stress te vermijden. Verder helpt het omega-3-vetzuur EPA je om de uitknop van een ontsteking goed in shape te houden. Je vindt EPA vooral in vette, wilde vis, zoals makreel, haring, sardines en zalm. EPA kan trouwens wel wat hulp gebruiken van het stofje salicylzuur, dat vind je vooral in wortel- en knolgewassen. Dus mocht je dat nog niet doen: zet vooral twee keer per week vette vis op je menu, vergezeld door bijvoorbeeld bieten, (bos)uien, meirapen, pastinaak of venkel. In een andere blog meer hierover, maar voor nu kan ik je verzekeren dat het een goed begin is. Probeer in de tussentijd je stress te beperken door je ervaringen die je de stress bezorgen anders te benaderen. Je kunt jezelf in de file helemaal gek maken, of je kunt het accepteren en lekker de muziek aanzetten.
Tot volgende keer!
Margot Lodwijks