Waarom je pijn niet meteen moet verlichten

Waarom is pijn fijn?                                              

Wat gebeurt er als je per ongeluk op je duim in plaats van een spijker slaat? Au! Natuurlijk is dat niet fijn, maar die pijn is allereerst een waarschuwing aan jezelf (en voorkomt hopelijk dat je nog een keer op je duim slaat). Daarnaast is de pijn meteen een seintje naar je immuunsysteem: “Kom helpen, er is hier schade.” In feite is de pijn dus ook een communicatiemiddel om je immuunsysteem te activeren. De weefselbeschadiging kan uitwendig zijn door een hamertik of snijwond, maar ook inwendig doordat je je stoot of door ziekteverwekkers in je lijf. Hoe dan ook, in (vrijwel) alle gevallen zet de pijn het immuunsysteem aan het werk en is er sprake van een ontsteking. Het genezingsproces van bindweefsel (alles wat structuur heeft wordt door mijn docent tot  bindweefsel gerekend, denk aan spieren, zenuwweefsel, organen, kraakbeen en botten) doorloopt een aantal elkaar gedeeltelijk overlappende fasen: de ontstekings-, herstel- en regeneratiefase. Een opmerking vooraf: als je je snijdt, gaat de snee allereerst bloeden, en hier geldt (nog zo’n fijn rijmpje): ‘bloed is goed’, want met het bloed voer je al veel vuiligheid af, die bijvoorbeeld aan het keukenmes zat en met de snee in de wond terechtkwam.   

Proliferatie- ofwel herstelfase

Soms kun je beter even door de pijn bijten dan naar de EHBO doos grijpen voor verzachtende middelen.

Deze fase van herstel vangt aan zodra de immuuncellen alle ongerechtigheden (zoals dode weefselcellen en bacteriën) hebben opgeruimd en duurt tot ongeveer 21 dagen. Myofibroblasten zorgen nu voor het sluiten van de wond. Dit is natuurlijk een hele belangrijke fase in de wondheling en je doet er goed aan deze speciale bindweefselcellen zo goed mogelijk helpen met de juist voeding: glucose, aminozuren en de cofactoren vitamine C, ijzer, zink, mangaan en magnesium. Oftewel: zet voedingsmiddelen op het menu die rijk zijn aan (langzame) koolhydraten, eiwitten, vitamines en mineralen, en die zitten met name in zetmeelrijke groenten (knollen en bollen), bladgroenten, fruit, eieren en vlees.   
Naast veel voedingsstoffen gebruiken myofibroblasten veel zuurstof en die kun je niet eten, maar wel aanvoeren door te bewegen (dat bevordert de doorbloeding en daarmee de beschikbaarheid van zuurstof voor de myofibroblasten). Een belangrijke kanttekening bij deze beweging is wel dat je goed moet luisteren naar je lichaam en het aangedane gebied alleen mag bewegen binnen de pijngrens. De herstelfase kan namelijk pas echt aan de gang gaan, als de pijn weg is en wegblijft, anders blijf je ‘steken’ of ga je terug naar de ontstekingsfase. En dit is een belangrijke reden waarom je de pijn in veel gevallen beter even kan verbijten in plaats van af te remmen met een icepack, pijnstiller of ontstekingsremmer. Uiteraard heb je pijnstilling nodig bij een grote wond, maar het zorgt er dus wel voor dat de wondheling langer duurt. Vandaar dat je in het geval van een lichte wond beter voor kunt kiezen om even door te bijten en de pijn zijn werk te laten doen.   

Vertragende factoren op een rij 

Vele factoren kunnen het genezingsproces vertragen, ik zet ze hier samengevat nog eens op een rij, met een paar interessante aanvullingen:

Ongezonde voeding: alle (immuun)cellen hebben behoefte aan eiwitten, vitaminen, mineralen, voldoende vetten en koolhydraten. Dus het spreekt voor zich dat een ongezond menu het wondhelingsproces vertraagt. De vuistregel voor een gezonde heling is trouwens dat een huidwondje zich in drie dagen herstelt.

Gebrek aan omega-3 vetzuren EPA en DHA: EPA en DHA spelen een grote rol spelen bij het uitzetten van een ontsteking. Zet dus regelmatig vette vis op je menu, of vul je voeding aan met visoliecapsules.

Te zuur: als de pH van je bloed te laag is (je verzuurt), dan kunnen allerlei (immuun)cellen hun werk niet meer goed doen. Zorg dus voor een goede balans tussen aminozuren en vetzuren aan de ene kant en groenten en fruit (basisch) aan de andere kant.

Primaire interventies: ijs, pijnstillers en ontstekingsremmers stoppen (voor even) het ontstekingsproces. Nogmaals: bij een grote wond ben je blij dat deze medicijnen er zijn.

Chronische stress: bij schade heb je niet alleen pijn, maar krijg je ook een acute stressreactie. Die is nodig, want de adrenaline die op die manier vrijkomt, zorgt een hoge bloeddruk en daarmee voor een betere doorbloeding van het aangedane gebied. Die stressreactie moet wel weer uitdoven, en dat doet cortisol. Heb je last van chronische stress (bijvoorbeeld door een vervelende baas), dan blijft je adrenaline hoog, en dat staat een snel wondherstel in de weg.

Te veel of juist te weinig beweging: binnen de pijngrens is het in de herstelfase een goed idee om te blijven bewegen, maar provocerende bewegingen of juist bewegingsangst kunnen het wondherstel vertragen.